Tong's voetbalverhalen #105

Redactie

Tonny van Leeuwen (Gouda, 21 maart 1943 – Meppel, 15 juni 1971) was een Nederlands voetballer. Hij was doelman van achtereenvolgens Sparta en GVAV en speelde twee interlands voor het Nederlands elftal. Hij werd beschouwd als groot talent. Zijn loopbaan werd echter abrupt afgebroken door zijn overlijden in 1971.

Pech en mentale instabiliteit markeren de loopbaan van deze doelman, die al op zijn zestiende debuteerde in de Eredivisie bij Sparta Rotterdam. De pech begon nadat hij zwaar geblesseerd raakte na de vaste doelman, Aad Nijs, uit het elftal gespeeld te hebben. De keeper die hem verving was leeftijdsgenoot Pim Doesburg, die later de Nederlandse top zou bereiken. Minder talentvol, maar goed presterend behield Doesburg zijn basisplaats. Tonny van Leeuwen vertrok in 1963 naar subtopper GVAV, het huidige FC Groningen.

Hij deed zijn reputatie eer aan, het talent dat even stil stond in zijn ontwikkeling werd een vaste waarde bij GVAV en Jong Oranje. Vanaf 1964, net 21, werd ie steevast opgeroepen voor het Nederlands elftal, waar hij vaste reserve was achter Eddy Pieters Graafland. Zijn selectie werd een tijdje uitgesteld door een schorsing van acht wedstrijden nadat hij een tegenstander van MVV knock-out had geslagen. Zijn latere boezemvriend, de onlangs overleden Mister FC Groningen Piet Fransen, verving hem als veldspeler in het doel.

Op 5 april 1967 maakte hij zijn interlanddebuut in de Europese kwalificatie wedstrijd uit tegen Oost Duitsland. Mede door twee cruciale fouten van de debutant verloor Oranje met 4-3 en kon het EK worden vergeten. Weer kwam Pim Doesburg op zijn weg. De doelman van Sparta verving van Leeuwen in de eerstvolgende interland van het Nederlands elftal. Voor de supporters van GVAV bleef hij de grote held. Na zijn desastreuze interlanddebuut werd hij twee weken later door de Groningse fans op de schouders van het veld gedragen na de 0-1 zege bij de latere landskampioen Ajax.

Tonny van Leeuwen, zou later weer blijken, was mentaal niet sterk of weerbaar genoeg voor de echte top. 10 mei 1967 kreeg Van Leeuwen zijn tweede kans in het Nederlands elftal. Opnieuw maakte hij een onzekere indruk. Bij een 2-0 achterstand, uit tegen Hongarije, bleef hij in de rust geblesseerd achter in de kleedkamer. Vlak daarna stelde hij zich niet meer beschikbaar voor Oranje. Later kwam hij op dit besluit terug, maar helaas te laat voor hem. Hij werd nooit meer opgeroepen.

Het zou voor het grootste talent van zijn generatie, de beoogde opvolger van Eddy Pieters Graafland, bij twee interlands blijven. Zelfkennis noopte hem contractaanbiedingen van verschillende topclubs, zoals Anderlecht, naast zich neer te leggen. Hij bleef GVAV trouw en ging als semi-prof tevens werken als vertegenwoordiger voor het voetbal/sportmerk Quick.

In het seizoen 1969-1970 sloeg het noodlot weer toe, hij raakte zwaar geblesseerd. Mede door zijn afwezigheid degradeerde GVAV. Het seizoen daarna promoveerden ze weer naar de Eredivisie, na als tweede te zijn geëindigd achter FC Den Bosch. Wie anders dan Tonny van Leeuwen was hier grotendeels debet aan. Met maar zeven tegendoelpunten werd ie de minst gepasseerde doelman in het betaalde voetbal ooit.

Op 14 juni 1971 werd hij hiervoor door de KNVB onderscheiden. Dat de hoogte-en dieptepunten bij deze Groningse legende elkaar op natuurlijke wijze opvolgden als jaargetijden, bleek die nacht. Op de terugreis van Rotterdam naar Groningen kwam hij om 05.00 uur 's nachts bij Meppel, waarschijnlijk door slaap overmand, op de verkeerde weghelft terecht en botste frontaal op een vrachtwagen. Hij overleed ter plaatse. 28 was hij pas. Een carrière als een wervelwind, stormachtig begonnen en in één klap voorbij.

Ter nagedachtenis aan Van Leeuwen werd vanaf 1972 de trofee voor de minst gepasseerde doelverdediger in het Nederlandse betaalde voetbal naar hem vernoemd. Het bronzen beeldje was een initiatief van het voetbaltijdschrift Voetbal International. De Tonny van Leeuwen-trofee werd uiteindelijk zestien keer uitgereikt. Pim Doesburg won hem in het seizoen 1982-1983.

Er werd een tribune bij FC Groningen naar hem vernoemd. Buiten De Euroborg kwam een standbeeld te staan, onthuld door zijn boezemvriend en clubicoon Piet Fransen.

tong80