Mijn lichaam is geen staatsbezit

Vandaag, door een kamerlid dat te laat kwam, is er een donorplan door de Tweede Kamer heen gegaan dat ervoor zorgt dat er een expliciete weigering nodig is om aan te geven dat je geen organen wilt doneren. Dit wetsvoorstel is een aantasting van het menselijk zelfbeschikkingsrecht, voor zover we dat hebben. Het maakt duidelijk dat de staat onze lichamen niet ziet als eigendom van het individu, maar dat zij die in kan zetten naar haar believen.

De overheid eist het lichaam van de individuen in de samenleving op. Je moet actief in verzet gaan om je lichaam weer op te eisen van de staat. De staat beslist over het gebruik van het lichaam van haar onderdanen na het leven. Het zelfbeschikkingsrecht over je eigen lichaam is een zeer groot goed. De staat mag en moet dit recht niet van haar bevolking ontnemen. Maar je kan toch alsnog aangeven dat jouw lichaam niet gebruikt mag worden voor orgaandonatie? Dat klopt. Echter is dat niet hetzelfde als aangeven dat je lichaam wel gebruikt mag worden voor orgaandonatie.

Dit donorplan zorgt ervoor dat mensen zich druk moeten maken over een zeer ongemakkelijke vraag. Voorheen was de vraag van een heel andere orde. In plaats van “zal ik mijn organen doneren aan hulpbehoevenden?” is het “zal ik mijn organen weigeren aan hulpbehoevenden?” geworden. De eerste vraag is van een vrijblijvende aard. Je lichaam is van jezelf en jij kan beslissen om dat te doneren aan anderen. De tweede vraag is helemaal niet zo vrijblijvend. Je kan nog steeds aangeven dat je je lichaam voor jezelf wilt houden, maar er wordt druk op gezet. Je moet expliciet aangeven of je in andermans ogen ‘egoïstisch’ bent, wat je redenen erachter ook mogen zijn.

Stel je staat voor een keuze: je hebt een huis gevonden, waarvan je niet zeker weet of je het wil kopen. De eigenaar wil graag dat je het huis koopt, want ze hebben het geld nodig. Jij staat echter nog in dubio. Terwijl je de keuze nog moet maken, duwt hij je de rekening onder je neus. "Je hebt nog niet gekozen, dus je moet het huis betalen" zegt hij. Natuurlijk kan je hiertegen in verweer gaan, maar dit is niet bepaald de normale gang van zaken. Toch is dit wat de overheid van je wil. Zonder dat je nog een keuze hebt gemaakt, vraagt zij je organen op.

Voor nu kan ik nog aangeven of ik mijn lichaam voor mijzelf wil houden, maar wat als dit slechts de eerste stap is? Als jij niet meer aan kan geven dat je geen organen wilt doneren? Er worden al genoeg ideeën geopperd om orgaandonatie te bevorderen. Zoals mensen die aangeven dat ze geen organen willen doneren lager op de lijst plaatsen als ze zelf een orgaan nodig hebben. Ik vind dit belachelijk.

Orgaandonatie is een gift. Volgens het Juridisch Woordenboek is een gift een “overeenkomst waarbij de schenker, bij zijn leven, om niet en onherroepelijk enig goed afstaat ten behoeve van de begiftigde die het aanneemt”. Nergens staat dat het hier gaat om een overeenkomst waarbij de schenker zijn goed afstaat aan iemand die ook schenkt. In dat geval zou het geen gift meer zijn, maar een ruil. Ook door deze wet door te voeren is orgaandonatie geen gift meer. Je wordt immers impliciet gedwongen om je organen te “doneren”, terwijl donatie in principe een onbaatzuchtige schenking zou moeten zijn.

Een klein verhaaltje ter ondersteuning. Stel je loopt vrolijk door de stad en je komt een aantal bedelaars tegen. Je staat voor de keuze: je geeft ze wat geld zodat ze eten kunnen kopen of je loopt door. Terwijl je die keuze probeert te maken, springen ze op, bedreigen ze je met een mes en eisen geld. Om ervanaf te zijn, geef je het geld wat je bij je hebt. Heb je dan een gift gedaan?

Dit donorplan maakt inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht van het onafhankelijk individu. Het brengt ons in een positie waarin de staat onze lichamen op kan eisen. Daarnaast stelt het de burger voor een onmogelijke keuze, valt het de definitie van orgaandonatie aan en maakt het mogelijk volgende stappen te zetten om mensen orgaandonatie op te leggen. Kortom, het maakt inbreuk op de waarden waar wij hier in het Westen voor staan en het is daarom een zeer slecht idee.