Tot op het bot belazerd

Ouderdom komt met gebreken. Dat is een waarheid als een koe. Het is niet leuk, maar het is nou eenmaal een feit dat op een gegeven moment je tanden uit je bek beginnen te vallen, dat je krimpt als een polyester shirt dat in de kookwas is geweest, dat je of grijs wordt, of kaal, of allebei  tegelijk. Je eens zo gladde huid lijkt nu op een ongestreken overhemd en hier en daar ontstaat een bruine ouderdomsvlek.  Om over de kwaaltjes en de pijntjes nog maar te zwijgen.

Eigenlijk zou je kunnen stellen dat we uiteindelijk allemaal kunstmatig in leven worden gehouden. Niet dat we allemaal eindigen aan de hartmonitor, maar zonder dat klapperende kunstgebit zou je geen normale hap vreten meer naar binnen kunnen werken, zonder die multifocale glazen op je neus zou je van de trap storten, zonder dat gehoorapparaat zou je die bus niet horen aankomen en zonder je looprek zou je meteen je heup breken. En als je dan ook nog lijdt aan osteoporose, dan groeien je gebroken botjes niet eens meer aan mekaar.

We krijgen bijna allemaal, vroeg of laat, last van osteoporose, oftewel botontkalking. Daar merk je op zich niet veel van, je hele lijf gaat slechter functioneren, dus dat je botten ook aan kwaliteit inboeten, hoeft geen verrassing te zijn.  Wat ik echter bij TROS-Radar zag van de week, verraste mij dan weer wél.

Een aantal mensen ontving een brief van hun huisarts. Tenminste, dat dáchten ze. Het was een brief met het verzoek om een scan te ondergaan, de zogenaamde DEXA-scan. Die scan zou uitwijzen of deze mensen osteoporose zouden hebben, want zij zaten in de doelgroep. De mensen die deze brief ontvingen, dachten dat het om een landelijk bevolkingsonderzoek ging. Zij stemden toe om zich preventief te laten onderzoeken. Dit onderzoek vond plaats in een omgebouwde lijndienstbus en mensen begonnen argwaan te krijgen door de knullige manier waarop het onderzoek werd uitgevoerd. Veel mensen hadden gehoor gegeven aan de oproep, want het was zeer druk rondom en in de bus. Later kregen mensen een aankondiging van de rekening die later naar ze zou worden opgestuurd. Patiënten vertrouwden het zaakje niet en zochten tot op de bodem uit wie er nu eigenlijk verantwoordelijk was voor dit preventieve onderzoek.

Het Osteoporose Medisch Centrum heeft brutaalweg naar alle huisartsen een brief gestuurd met het verzoek om de patiëntgegevens te verstrekken van mensen  die in de doelgroep vallen van dit osteoporoseonderzoek.  Hier gaat het al fout. Huisartsen mogen deze gegevens nooit zomaar verstrekken zonder een hulpvraag van een patiënt of zonder de patiënt hier überhaupt bij te betrekken. Bovendien had het OMC een vergunning aangevraagd bij de gezondheidsraad voor dit onderzoek en deze was niet verstrekt; volgens de gezondheidsraad was het onvoldoende bewezen of je er goed aan doet om op grote schaal deze meting te doen. Je maakt mensen onnodig ongerust en bovendien is de DEXA-scan een soort van ‘blijmakertje’: de scan spoort niet op maar sluit alleen maar bepaalde zaken uit.

Maar goed, patiënten kregen een standaardbrief thuisgestuurd die de suggestie wekte dat deze brief van hun huisarts afkomstig was. Bij deze brief was ook een vragenlijst gevoegd en als je na het invullen ervan vier punten of meer scoorde, dan was het verzoek om deze brief naar het OMC te sturen. Deze mensen kregen vervolgens een oproep voor een DEXA-scan waarmee de botdichtheid gemeten kan worden.

De patiënten werkten natuurlijk mee aan dit onderzoek. Zou ik ook hebben gedaan. De rekening bedroeg uiteindelijk 272 euro, terwijl deze test geregistreerd staat voor hooguit 150 euro. Jan Jonker, de directeur van het Osteoporose Medisch Centrum kwam uitleg geven bij TROS-Radar en hakkelde er vrolijk op los. De lafbek gaf de huisartsen de schuld. De huisarts is namelijk verantwoordelijk totdat hij een verwijzing schrijft voor een specialist en daar zijn handtekening onder heeft gezet. Dat huisartsen deze brieven doorgestuurd hebben naar hun patiënten valt het OMC niet te verwijten, maar de huisartsen, aldus de heer Jonker. Huisartsen hebben ook fout gehandeld, maar zijn er waarschijnlijk ook gewoon ingetrapt. Toch weten zij natuurlijk best dat ze alleen maar kunnen handelen vanuit de hulpvraag van een patiënt of als het wél gaat om een goedgekeurd landelijk bevolkingsonderzoek.  

Het OMC heeft het handig gespeeld. Zij hebben huisartsen voor hun karretje gespannen en veel geld verdiend aan dit onderzoek. De mensen waarbij inderdaad botontkalking geconstateerd werd, kregen als advies om veel melk te drinken, vaak in de buitenlucht te komen en losliggende snoertjes in hun huis zo veel mogelijk weg te werken zodat ze daar niet over zouden vallen en hun botten zouden breken. Dus die waardevolle tips zijn dan natuurlijk wel weer van groot belang… Al had mijn nichtje van twaalf die ook kunnen verzinnen.

Edith Schippers, de minister van Volksgezondheid, heeft inmiddels de inspectie gevraagd om onderzoek te doen naar de werkwijze van het OMC en of die past binnen de wettelijke kaders en richtlijnen die hiervoor gelden. Ook zijn de huisartsen gesommeerd om onmiddellijk op te houden met het verstrekken van patiëntengegevens zonder een hulpvraag of toestemming van de patiënt.  

Wat de directeur van het OMC betreft? Jan Jonker valt zelf zeker binnen de doelgroep van het onderzoek. Boven de 55 jaar. Zou hij zelf ook zo’n brief hebben gehad? Zo’n DEXA-scan heeft alleen maar zin op het moment dat je boven de 50 jaar bent en op dat moment een botbreuk hebt. Het is maar te hopen dat hij voldoende melk drinkt, vaak genoeg buiten komt en geen losliggende snoertjes in zijn huis heeft liggen.