Tijd is te kostbaar voor een tweede leven

Op fanboys na is geen onderwerp voor columns zo uitgekauwd als MMORPG's. Ik heb het lang uitgesteld, maar met de hype rond The Burning Crusade en de toenemende populariteit van Second Life kan ik mijn mening ten aanzien van dit fenomeen niet langer onderdrukken en wordt het tijd om eens wat dingen op te schrijven. Kernvraag hierbij is: wat bezielt mensen die MMORPG's spelen?

Eerst maar even mijn eigen situatie belichten. Ook ik was gevoelig voor de World of Warcraft hype en heb het spel bij de release gekocht. Tot tweemaal toe heb ik een karakter aangemaakt (een rogue en een hunter) en met beiden was ik rond level 30 op het spel uitgekeken. Ik herkende wel de elementen die het spel verslavend maken. De drang om te levellen en nieuwe uitrustingen te verkrijgen, nieuwe gebieden en monsters tegen komen en het gevoel om deel uit te maken van een levende wereld maken het spel zeer aantrekkelijk. Maar al snel kwam het inzicht dat het allemaal zo vreselijk nutteloos is. Natuurlijk krijg je een iets sterker wapen, maar de monsters in het nieuwe gebied zijn ook allemaal iets sterker geworden. En aan de lopende band quests doen in de vorm van 'dood een x aantal van dit type vijanden' past niet in mijn definitie van een uitdagende spelbeleving.

Maar Player versus Player dan, en events? Ook hier kan ik leukere dingen verzinnen dan iemand vernederen door rondjes om hem te springen, daarbij afwisselend op iconen te klikken of een uur lang met 40 man op een monster inhakken. Wat hierbij niet meehelpt is dat World of Warcraft voor het merendeel wordt bevolkt door sociaalgestoorde malloten die onderling prima met elkaar kunnen opschieten, maar waar ik eerlijk gezegd niet bij wil horen. Een voorbeeld hiervan is de persoon die het in The Burning Crusade voor elkaar heeft gekregen om binnen 28 uur level 70 (het hoogst haalbare) te bereiken. Wat bezielt iemand om wanneer hij al een goede twee jaar op een uitbreiding wacht hier in iets meer dan één dag doorheen te rushen? Goed hij, heeft als eerste in Europa level 70 bereikt. Maar wat heeft hij hiermee bereikt behalve de bewondering van wat mede-idioten op internet? Hij kan het niet op zijn C.V. zetten en ik neem aan dat het ook niet iets is waar zijn ouders trots over zullen zijn.

Hoe saai en repetitief de gameplay in World of Warcraft ook is, het is tenminste wel nog een spel. Dat kan van Second Life niet worden gezegd. Dit valt het beste te omschrijven als een drie dimensionale chatroom waar mensen een ander leven kunnen leiden als hun eigen leven niet voldoet aan hun verwachtingen. Bijzonder aan Second Life is dat gebruikers hun eigen content kunnen creëren, dus hun eigen huizen, kleding, etc. Dit is ook meteen te zien aan de kwaliteit van de graphics aangezien de wereld in Second Life eruit ziet als virtual reality uit de jaren ?80. De clip Money for Nothing van Dire Straits is er mooi bij.

Natuurlijk zijn er mensen die mooie dingen maken, maar het merendeel van de bewoners is toch een stel talentloze stumpers. Gelukkig reageert iedereen meestal lief op elkaar. Als een moeder die een zelf in elkaar gekleide asbak van haar zoontje krijgt. Immers, de volgende creatie die je aan de wereld toont zou je eigen kunnen zijn. Wat dat betreft zijn virtuele werelden ook wel de moderne tegenhanger van zelfhulpgroepjes of de Viva. Het is oké om een onzekere muts te zijn die op zoek is naar bevestiging. Zo was laatst een documentaire te zien op de Belgische televisie waarin een vrouw aan het woord kwam die al langere tijd actief was in Second Life. Ze was onverzorgd en iets te zwaar (wat overigens niet erg is). Wat echter meteen opviel was dat haar digitale personage een blonde stoot was. Online was ze erg populair bij de mannen en daar was ze trots op. Ook trots was ze op het feit dat ze nu onderneemster was, door het verhuren van huisjes in Second Life verdiende ze immers enkele honderden euro?s per maand. Dit is niet ondernemen vet varken. Dit is je sociale isolement goedpraten door het verdienen van een beetje zakgeld met je obsessieve tijdsbesteding! Als je een fractie van de tijd die je online had besteed had doorgebracht in de sportschool was het met die mannen in het echt ook vast goed gekomen.

Wat in haar betoog verder opviel is die continue drang om aan te tonen dat een virtuele wereld iets heel gewoons is, en dat er niks mis mee is om er zoveel tijd in door te brengen. Een veel gehoord argument hierbij is dat er echte bedrijven actief zijn in Second Life. Maar laten we niet vergeten dat ondernemingen geld in de gekste zaken steken en daarbij gokken dat een enkele investering uiteindelijk succesvol zal blijken te zijn. Het feit dat Reuters een bureau in Second Life heeft, je er Nike schoenen kunt kopen en dat ABN Amro er reclame maakt is dus geen bevestiging dat virtuele werelden opeens mainstream zijn. Uitzonderingen daargelaten is er maar een manier om veel geld te verdienen in een digitale wereld. En dat is naar China verhuizen en daar een dozijn zwaar onderbetaalde Chinezen in een kamertje op te sluiten en ze de hele dag virtuele goederen te laten produceren om die vervolgens voor echte cash te verkopen via veilingsites. Misschien dat de opbrengsten dan stijgen boven dat van het minimumloon of een bijstandsuitkering.

Kortgeleden stond in de krant dat westerlingen steeds meer aan solo-seks doen. Dit is weer een teken van de vergaande individualisering die in onze maatschappij aan de gang is. Mensen zijn steeds meer op zichzelf gericht. Het is nu dus zelfs zo erg dat we wegen hebben gevonden om in ons eentje aan onze primaire behoeften (herkenning, seks, sociale contacten) te voldoen. Virtuele werelden zijn een belangrijk hulpmiddel hierbij. Misschien is dat ook een van de redenen dat we andere culturen zo bedreigend vinden? Mensen van Oosterse of Aziatische afkomst hebben dat groepsgevoel nog wel waarbij religie een grote rol als bindmiddel vervult. Misschien is dit proces in het westen ook begonnen bij de massale afkeer tegen godsdienst. Maar dit is een andere discussie.

Gamen is een geweldige hobby. Maar meer ook niet. Het is iets dat je als ontspanning kan doen naast werken en het onderhouden van sociale contacten. Games spelen heeft dezelfde status als een boek lezen of een film kijken. Maar als je gamen niet gebruikt als vervanging van een avond duf zappen op de bank, maar als vervanging van je echte leven ben je verkeerd bezig. Natuurlijk begrijp ik de aantrekkingskracht van een MMORPG. Het is niet alleen een stuk minder saai dan het echte leven, maar ook een stuk veiliger. Ook kun je door veel tijd in een virtuele wereld te steken bijna gegarandeerd een hogere status bereiken dan in je echte leven. Iets ondernemen brengt altijd risico's met zich mee. Je kunt ruzie krijgen in een kroeg, je kunt de laatste trein naar huis missen. Socialiseren met mensen kan er toe leiden dat je bedonderd of gekwetst wordt. Maar dit zijn allemaal zaken die het leven de moeite waard maken. Het kan namelijk ook hele mooie dingen opleveren. Vervanging van zaken die je in je leven mist zoeken in een digitale wereld is domweg vluchtgedrag. Het voldoet misschien aan een aantal behoeften maar uiteindelijk is het zoals alle digitale zaken nep, en vreselijk vluchtig. Je bent slechts een stroomstoring, een crash van je computer vandaan van het verliezen van je identiteit.

Het is te hopen dat dit proces gestopt kan worden. Gelukkig zijn er ook zat signalen dat dit gebeurt. In huiselijke kring oud en nieuw vieren was nog nooit zo populair. En op gamegebied laat de Wii zien dat gezamenlijk achter één console kruipen gezelliger is dan welke online game dan ook. Tot die tijd hoop ik dat iedereen die een MMORPG speelt hier gezond mee omgaat, en zich regelmatig afvraagt of hij speelt omdat hij het leuk vindt, of om behoeftes op te vullen die hij in het echte leven (nog) niet heeft bereikt.