Strafregels

Als leerkracht kom je een aantal keren per jaar in de verleiding om straf te geven. Maar om een straf uit te delen, moet je natuurlijk wel boven de ander staan. Je moet in de positie zijn om een straf uit te delen. Dat blijkt tegenwoordig in het onderwijs toch wel een precaire kwestie: heb je als docent het recht om een leerling te straffen? En hoe erg mag dat? Waar houdt correctie op en wordt het mishandeling?

Lijfstraffen

Daar hoeven we ons tegenwoordig eigenlijk niet zo druk over te maken. Lijfstraffen zijn al twee eeuwen niet meer toegestaan op scholen. Ja, ze werden tot halverwege de vorige eeuw echt nog wel uitgedeeld, maar hun populariteit en acceptatie was wel tanende. Ik ken weinig mensen die vroeger nog een tik met de liniaal hebben gehad of een muilpeer van de meester hebben ontvangen. Het gebruik van geweld geldt tegenwoordig als een teken van zwakte: de autoriteit in het nauw. Kijk maar naar de ME: ze worden weggehoond en voortdurend uitgedaagd, omdat er weinig dingen zieliger en lachwekkender zijn dan gepantserde knuppelaars die ‘weerloze’ demonstranten te lijf gaan. Geweld wordt pas in het uiterste geval toegepast. Dat was vroeger wel anders. De ‘corrigerende tik’ gold als een snel en effectief middel om het kroost, van eigen makelij of in je klas, in het gareel te krijgen.

Andere verhoudingen

Maar dat gareel, dat kennen we niet meer. Nergens meer, maar ook zeker niet in het basisonderwijs. Dat komt simpelweg omdat de machtsverhoudingen anders liggen: de prinsjes en prinsesjes moeten met fluwelen handschoentjes aangepakt worden. Zij en hun ouders dulden geen zelfstandig denkende leerkracht, die in rang boven de leerling staat. Alles moet in overleg en met gesprek worden opgelost. Ik chargeer hier een beetje, maar het is wel een feit dat we zijn overgegaan op ‘uitpraten’ in plaats van ‘uitslaan’. Vaak ontstaan de conflicten door buitenproportioneel brutaal gedrag van zo’n belhamel, toch dient deze als volwaardige gesprekspartner behandeld te worden. Dit werkt op de lange termijn natuurlijk ook beter dan straffen. Maar het duurt zo lang! Willen we door doeltreffend en vliegensvlug straffen meer tijd creëren om echt les te geven, dan moeten we met zijn allen iets doen aan ons imago. Dat hebben we al een aantal keren geprobeerd, maar we zijn te lief met zijn allen. Wij leraren zijn geen Batman. Wij zijn Sorry Man.

Het doel

Ik heb overigens een leerling in mijn klas die blijkbaar ook terugverlangt naar de goeie ouwe tijd. Als ik op het punt sta om met hem in gesprek te gaan over zijn gedrag, roept hij me toe: ‘Geef me nou maar gewoon straf!’ Maar zo werkt het natuurlijk niet, knul: op het moment dat straf leuk wordt en onze school in een SM-club verandert, zijn we denk ik nog net wat verder van huis dan nu, met alle slappe correctiehapjes. Straffen is misschien handig, het dient uiteindelijk niet het doel dat wij voor ogen hebben: verstandige, zelfstandige burgers opleiden.

Dit item is geschreven door Bas van schrijverscollectief Kaf.