De Tweede Wereldoorlog vergeten?

Om de herinneringen levend te houden is dinsdag in Den Haag het Platform Herinnering Tweede Wereldoorlog opgericht. En met rede. Steeds vaker wordt de vraag gesteld of de Tweede Wereldoorlog nog wel zo prominent in herinnering moet worden gehouden. Steeds minder burgers hebben het daadwerkelijk meegemaakt en eigenlijk is er tegenwoordig genoeg ellende om het over te hebben. Is dat wel zo?

Vaak wordt als argument gebruikt dat de geschiedenis wordt geschreven door overwinnaars en al die verhalen toch maar gekleurd zijn. De geschiedenis over WO2 wordt echter allang niet meer zo gekleurd verteld. De verschrikkingen van alle betrokken partijen worden tegenwoordig net zo zwaar gewogen en het is echt niet meer zo dat er enkel over 'goed en 'fout' wordt gesproken en dat alleen 'wij' aan de goede kant stonden.

Vaak wordt gezegd dat er na die ene oorlog nog zat oorlogen hebben gewoed. Dan wordt echter vergeten dat de cijfers van die slechts zes jaar ieders besef te boven gaan. 1,7 miljard betrokken mensen uit 61 landen. Dat was 75% van de wereldbevolking. Er werden 110 miljoen militairen bij ingezet. De voorzichtigste schattingen spreken over zo'n 55 miljoen doden, wat neerkomt op één dode per 3,5 seconde. Alleen de slag om Normandië eiste al 425.000 slachtoffers en dit waren ingecalculeerde en voor bevelhebbers 'acceptabele' cijfers. Natuurlijk is er nadien nog nooit ook maar een maand zonder oorlog geweest en natuurlijk is iedere oorlog een menselijke tragedie. Toch zijn deze aantallen en is zoveel massaal leed nooit meer voorgekomen.

Het is belangrijk te blijven benoemen dat alles wat maar slecht is in de mens, in die zes jaar vrijwel de hele wereld tegelijkertijd heeft getroffen. Niet alleen in Duitsland en Japan pleegden huisvaders de zwaarste oorlogsmisdaden en werd een hele generatie jongens en jongemannen opgeleid tot beesten. Van die 110 miljoen militairen was het grootste deel in staat tot daden die buiten een oorlog tot de zwaarste misdaden zouden worden gerekend. En iedere betrokken natie beloonde zijn eigen militairen voor de zwaarste van al die misdaden.

Wat de Tweede Wereldoorlog vooral heeft laten zien is tot hoeveel slechts ieder mens in ieder land in de wereld in staat is. Aangezet door propaganda, angst, honger, haat, hebzucht, ambitie, wraakzucht en soms zelfs vanuit verstandelijke redeneringen kan ieder mens een massamoordenaar worden. Het ene jaar een bouwvakker, zakenman of ambtenaar. Een jaar later een marinier, officier of martelende agent van de geheime staatspolitie.

Als we dit vergeten, vergeten we waarom zestig jaar geleden is besloten dat alles moet worden gedaan om dát te voorkomen. Het is goed om te blijven beseffen hoe slecht ieder mens kan worden. Ook jij en ik. Als we dat vergeten gaan we alleen anderen nog als 'fout' of gevaarlijk zien en vergeten we onszelf langs de maatstaf van morele waarden te leggen.

De Tweede Wereldoorlog vergeten? Dan vergeten we ook de maatstaf voor het ultieme goed en kwaad. En voor je het weet vinden we weer steeds meer gruwelijk zaken 'normaal'.