Wachtend op kennis
Zuchtend op een treinperron, kreunen slakend in de supermarktfile en vloekend op het rode stoplicht dat de overtocht over een lege kruising belemmert. De moderne mens is het wachten verleerd. Zo ook mijn vriendin. Afgelopen week sprak ik met haar af om een lezing te bezoeken. We spraken af omstreeks 14.30. Tenminste, dat ´omstreeks´ is de interpretatie die ik graag gebruik voor informele afspraken. Voor haar was ik met mijn aankomsttijd van 14.38 ´rijkelijk laat´. Ze beklaagde zich dat ze in de acht achterliggende minuten haar tijd ook had kunnen besteden aan haar scriptie of het voorbereiden van een te geven bijles. Nu had ze alleen maar ´nutteloos staan wachten´.
Hiermee typeert ze kernachtig de moderne houding tegenover wachten: het is nutteloos. Wie soms de lijdzame blikken ziet staren naar leemtes waar drie minuten geleden een trein had moeten opdoemen, zou kunnen denken dat Jezus het nog gemakkelijker had. Hij leed in ieder geval nog met een doel. Ons wachten is een duivels monster dat de spaarzame tijd opslokt. Gelukkig worden we in onze strijd tegen de lege secondes sinds enkele jaren geholpen door smartphones. Even wachten voor het stoplicht of is de lift nog drie verdiepingen hoger? Smartphone uit de zak en kijken op Nu.nl of even checken of iemand anders uit je omvangrijke virtuele vriendenkring zijn tijd staat te verdoen met wachten. Zelf doe ik niet anders. Tot groot ongenoegen van mijn vriendin bekijk ik regelmatig mijn Twitterfeed. Ongelijk kan ik haar niet geven. Want Twitter is, minus James Worthy, de moeite eigenlijk niet waard.
De smartphone is de ultieme exponent van onze teleologische samenleving. Altijd moeten we een doel hebben en dient een handeling bij te dragen aan het bereiken van dat doel. We willen niets missen en bijblijven met de voortmalende stroom van berichten. De smartphone helpt ons bij te blijven in de ratrace om kennis. De hersenen moeten vol met nieuwsfeiten en parate kennis, want voor je het weet heb je een Leerdammetje te pakken. Als bijkomend voordeel helpt de smartphone ons een gemakkelijkere pose aan te nemen, als de stoelen bezet zijn en er geen paal is om nonchalant tegenaan te buigen. Want waar laat je je handen tijdens het wachten? In je zakken staat zo suf. Dat probleem heeft de smartphone opgelost. Tablets zijn dan ook uitgevonden door mensen die zich nog ongemakkelijk voelen met één hand in hun zak. Straks hoeft niemand meer te wachten. Handen uit de zakken en tablet voor de kop.
Doodzonde, want het wachten kan zo mooi zijn. Hoeveel liefdes zijn er opgebloeid door vertraagde treinen, hoe vaak zijn mensen in gesprek geraakt door het wachten voor de discotheekdeur en hoeveel baby’s zijn geboren uit contacten die zijn ontstaan in de lift. En wacht je alleen: gebruik dan je tijd om te denken of juist niet. Verwonder je over de omgeving en laat het nieuws even wachten. Voor kennis is niet altijd een scherm nodig, de beste inzichten worden geboren uit verveling. Ergens vorige week greep ik tegen beter weten in weer naar mijn binnenzak om de tijd te doden. Maar nog voor de metro was aangekomen bedacht ik deze column. Daarom, lieve Vodafone, bedankt voor jullie inspiratie!
